Profilaktyki ciąg dalszy, czyli co jeszcze mogę ubezpieczyć.

Pisałam wcześniej o raku szyjki macicy. Tym razem o uwagę proszeni są również Panowie, a tekst poświęcony będzie rakowi odbytu (końcowego otworu jelita grubego). Choć nie jest to często rozpoznawany w Polsce nowotwór złośliwy, 220-280 nowych zachorowań rocznie, to w oparciu o analizę danych epidemiologicznych na przestrzeni lat można prognozować wzrost liczby zachorowań w przyszłości ^(1,2). Wzrost ten dotyczy obu płci, jednak u kobiet liczba nowych zachorowań jest wyższa niż u mężczyzn i prognozuje się, że ta różnica będzie się powiększać ⁽²⁾.

W Polsce prowadzony jest, pod hasłem „Wstyd się wstydzić”, bezpłatny program badań profilaktycznych raka jelita grubego ⁽³⁾. Imienne zaproszenia wysyłane są do osób w wieku 55-64 lata. Programem objęte są również osoby młodsze:

• w wieku 40-49 lat, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego;
• w wieku 25-65 lat, u których stwierdzono predyspozycje genetyczne do rozwoju raka jelita grubego (konieczne jest potwierdzenie z Poradni Genetycznej).

Więc informacji na temat tego programu oraz możliwość zgłoszenia się na badanie znajdziecie tutaj: pbp.org.pl

Jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju raka odbytu jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) – głównie tzw. typami onkogennymi, czyli prowadzącymi do zmian nowotworowych w zakażonych komórkach ^(4,5). Szacuje się, że w Europie ok. 87% przypadków raka odbytu wynika z zakażenia wirusem HPV ⁽⁶⁾.

Pozostałe czynniki ryzyka to ⁽⁴⁾:

• Przebyty rak szyjki macicy, pochwy lub sromu.
• Infekcja HIV.
• Aktywność seksualna – posiadanie kilku partnerów seksualnych oraz bierne stosunki analne.
• Palenie tytoniu – głównie u kobiet, u mężczyzn rola jest niejasna.
• Przyjmowanie leków immunosupresyjnych po przeszczepie organów.
• Płeć i rasa – częściej u kobiet oraz Afroamerykanów (wśród nich częściej u mężczyzn).

Rak odbytu może rozwinąć się jednocześnie z rakiem szyjki macicy ⁽⁷⁾. W przypadku zdiagnozowania któregoś z tych nowotworów warto wziąć ten fakt pod uwagę.

Co Nas powinno zaniepokoić?

Rak odbytu daje zazwyczaj wczesne objawy, co znacznie zwiększa szansę na wczesne rozpoznanie i leczenie. Najczęstszym objawem jest krwawienie z odbytu. Możemy także wyczuć guzek w skórze bezpośrednio sąsiadującej z odbytem, w samym odbycie lub w krótkim kanale odbytu. Nie zawsze niestety tak jest, a wystąpienie objawów zależy m.in. od rozmiaru guza. W niektórych przypadkach objawy mogą być bardzo niespecyficzne: swędzenie w okolicy odbytu, dyskomfort podczas siedzenia, uczucie przeszkody lub ciała obcego, zmiana rytmu wypróżnień, nietrzymanie stolca i/lub gazów, objawy częściowej niedrożności, śluzowa wydzielina z odbytu. Jeśli rak nie zostanie wykryty na wczesnym etapie i dojdzie już do przerzutów, czyli przemieszczenia się komórek nowotworowych do innych tkanek, to objawem może być wyczuwalny guz w pachwinie. Znajdują się tam węzły chłonne, które bardzo często w pierwszej kolejności zajmowane są przez komórki rakowe ⁽⁴⁾.

Należy pamiętać, że przebieg podobny do wczesnego raka odbytu mogą mieć inne – niezłośliwe – choroby, takie jak żylaki odbytu, szczelina odbytu, ropień odbytu itp. Jednak każdy niepokojący objaw wymaga pilnego skontaktowania się z lekarzem.

Leczenie raka odbytu zależy od tego z jakim nowotworem mamy do czynienia (płaskonabłonkowy, gruczołowy). Lekarz, w oparciu o wyniki badań, decyduje o sposobie leczenia.

Zanim rozwinie się rak, czyli jak się mogę ubezpieczyć? ⁽⁸⁾

Dobra wiadomość jest taka, że profilaktyka raka odbytu i raka jelita grubego, to w dużym stopniu po prostu zdrowy tryb życia:

• zdrowa dieta, która pobudzając perystaltykę jelit zapobiega zaparciom, a co za tym idzie skraca czas kontaktu błony śluzowej jelit z substancjami rakotwórczymi. Zdrowa dieta to:

– ograniczenie spożycia mięsa, zwłaszcza czerwonego;
– jedzenie warzyw i owoców, pełnoziarnistego pieczywa, produktów bogatych w wapń;
– duszenie, pieczenie lub gotowanie jedzenia zamiast smażenia;

Poza dietą, istotne jest również ograniczenie alkoholu i niepalenie papierosów, usunięcie polipów oraz wyleczenie stanów zapalnych jelit, które w dłuższej perspektywie mogą także doprowadzić do powstania zmian nowotworowych. Systematyczna aktywność fizyczna jest uzupełnieniem zdrowej diety m.in. pobudzając perystaltykę jelit.

Warto także pomyśleć o zaszczepieniu się przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego. Obecność tego wirusa wykryto, w Europie, w ok. 87% przypadków raka odbytu, a więc jest on istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju tego nowotworu.

Autor: Justyna Pluta

1. https://onkologia.mp.pl/lista/88026,rak-odbytu data odwiedzin strony 16.07.2018 r.
2. Jemal A,. i wsp. “Annual Report to the Nation on the Status of Cancer, 1975–2009, Featuring the Burden and Trends in Human Papillomavirus (HPV) – Associated Cancers and HPV Vaccination Coverage Levels” J Natl Cancer Inst 2013; 105: 175–201.
3. http://pbp.org.pl/program/ data odwiedzin strony 16.07.2018 r.
4. http://onkologia.org.pl/nowotwory-jelita-grubego/ data odwiedzin strony 16.07.2018 r.
5. Serrano B. i wsp. “Potential impact of a nine-valent vaccine in human papillomavirus related cervical disease”. Infect Agent Cancer 2012, 7:38
6. Hartwig S. i wsp. „Estimation of the overall burden of cancers, precancerous lesions, and genital warts attributable to 9-valent HPV vaccine types in women and men in Europe” Infectious Agents and Cancer (2017) 12:19
7. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.23.5. Data odwiedzin strony 16.07.2018 r.
8. http://www.czytelniamedyczna.pl/508,rak-jelita-grubego-czy-mozna-zapobiegac-wczesnie-rozpoznawac-i-skutecznie-leczy.html data odwiedzin strony 16.07.2018