Wskazówki praktyczne: O czym warto pamiętać od momentu diagnozy?

Po usłyszeniu diagnozy każdy pacjent ma przed sobą długą drogę do pokonania aby osiągnąć upragniony cel – remisję. Być może dostałeś/aś już długą listę leków, które będziesz zmuszony/na przyjmować, być może przedstawiono Ci możliwość operacji, chemioterapii lub radioterapii. Prawdopodobnie otrzymałeś/łaś listę miejsc, w które musisz się udać, kolejki, w których musisz się ustawić. Pośród tych wszystkich informacji być może czujesz się bierny/na, może czujesz, że Twoje leczenie nie zależy od Ciebie. Istnieje jednak bardzo istotny czynnik, element terapii leczniczej, na który masz wpływ przede wszystkim Ty. Jest nim prawidłowy sposób odżywiania. Na  przestrzeni ostatnich lat dowody naukowe przemawiają jednogłośnie: żywienie w chorobie nowotworowej ma znaczenie. Warto więc rozważyć swój sposób odżywiania i zastanowić się czy jest w nim coś co należałoby zmienić. Poniżej przedstawiono kilka istotnych wskazówek, które są istotne na samym początku choroby.

• Sprawdź swój stan odżywienia. W tym celu można obliczyć wskaźnik BMI.

BMI jest to stosunek masy ciała do wzrostu podniesionego do kwadratu czyli:
BMI = masa ciała (kg)/wzrost^2 (m).

Poniżej przedstawiono zakresy wartości BMI oraz ich interpretacje.

Źródło: Kłęk S, Jankowski M, Kruszewski WJ et al. Clinical nutrition in oncology: Polish recommendations. Oncol Clin Pract 2015; 11: 172–188.

Jeśli występują u Ciebie obrzęki, BMI nie będzie miarodajnym wskaźnikiem. Możesz wtedy zapytać w stacji diagnostycznej o oznaczenia biochemiczne w kierunku niedożywienia. Monitoruj swoją masę ciała. Pamiętaj, że każda niezamierzona utrata masy ciała zwiększa ryzyko wystąpienia kacheksji nowotworowej, której skutki mogą być nieodwracalne. Nawet jeśli przed diagnozą towarzyszyła Ci nadwaga lub otyłość pamiętaj, że w czasie choroby nie traci się głównie tkanki tłuszczowej ale przede wszystkim białko, które buduje nasz organizm. Nawet osoby otyłe mogą cierpieć na niedożywienie. Do oceny stanu odżywienia osoby otyłej niezbędny może okazać się pomiar grubości fałdu skórnego lub badanie metodą bioimpedancji elektrycznej. Zapytaj o nie swojego lekarza.

• Przez 2-3 dni dokładnie zapisuj wszystko co zjadłeś/aś oraz wypiłeś/aś. Przeanalizuj swój jadłospis pod kątem zasad prawidłowego żywienia. Zastanów się czy jest w Twojej diecie coś co należałoby zmienić. Zasady prawidłowego żywienia znajdziesz tutaj: www.alivia.org.pl/wiedza-o-raku/rola-poszczegolnych-skladnikow-odzywczych-w-leczeniu-choroby-nowotworowej.
• Zaplanuj co chciałbyś zmienić oraz zastanów się jak mógłbyś te zmiany wprowadzić do swojego życia.
• Waż się 1–2 razy w miesiącu
• Każdą zmianę w sposobie żywienia wprowadzaj stopniowo. Nie zniechęcaj się jeśli na początku nie wszystko uda się zrobić.
• Zawsze traktuj żywienie jako nieodłączny element terapii leczniczej, ponieważ prawidłowy sposób żywienia zwiększa szanse na zwalczenie choroby. Prawidłowe żywienie może okazać się dużym wyzwaniem szczególnie ze względu na możliwość utraty apetytu czy innych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Nie przejmuj się jeśli nie uda się realizować założonych celów w całości. Na dobry rezultat składają się małe zmiany wprowadzane stopniowo każdego dnia.
• Sprawdź ulotki leków, które przyjmujesz/będziesz przyjmował/ła pod kątem interakcji z żywnością i zalecanego sposobu przyjmowania.
• Przyjmowanie suplementów diety skonsultuj z lekarzem ze względu na możliwość wystąpienia interakcji z przyjmowanymi lekami.
• Bardzo uważnie obserwuj swoje ciało oraz reakcje organizmu na różne rodzaje pokarmu. Prowadzenie dzienniczka żywieniowego będzie pomocne w ocenie, które produkty mogły wywołać dolegliwości.
• Posiłki spożywaj powoli, uważnie. Pozwoli to uniknąć dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego oraz ułatwi trawienie.
• Pozbądź się żywności nieświeżej, o zmienionej konsystencji lub barwie. Unikaj produktów mogących wywołać zakażenia układu pokarmowego tj. surowych jaj, a także produktów, które je zawierają, na przykład: lody tradycyjne, tiramisu. Unikaj również produktów takich jak: tatar, surowe mięso, nieumyte owoce oraz warzywa. Do picia najlepiej wykorzystywać wodę butelkowaną lub przegotowaną. Podczas przygotowywania posiłków przestrzegaj zasad higieny, używaj osobnych desek do krojenia surowego mięsa oraz warzyw, często wymieniaj gąbki i ścierki kuchenne. Pamiętaj, że zakażenia przewodu pokarmowego mogą dodatkowo osłabić twój organizm powodując odwodnienie.
• Pamiętaj o codziennej, dokładnej higienie jamy ustnej. Rany, uszkodzenia oraz infekcje jamy ustnej mogą dodatkowo utrudniać przyjmowanie pokarmów.
• Sprawdzaj etykiety produktów, które kupujesz. Najlepszy skład danego produktu to ten, który jest najkrótszy. Zwróć również uwagę na zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych (NKT) oraz kwasów tłuszczowych typu trans, które wykazują niekorzystne działanie na organizm. Pamiętaj również aby zawartość cukrów dodanych była możliwie jak najniższa.
• Wychodząc, zabieraj ze sobą przekąski przygotowane w domu, kanapki, sałatki. Pozwoli to na uniknięcie kupowania niezdrowych przekąsek na mieście oraz pozwoli uniknąć głodzenia się.
• Nie zapominaj o prawidłowym nawodnieniu organizmu. Warto zwrócić uwagę na fakt, że biegunka, wymioty lub gorączka zwiększają zapotrzebowanie organizmu na płyny. Poziom nawodnienia można samodzielnie oszacować poprzez uszczypnięcie skóry na grzbiecie dłoni. Prawidłowo ,,nawodniona skóra” natychmiast wróci do stanu pierwotnego natomiast przy odwodnieniu można obserwować powolne powracanie skóry do stanu pierwotnego. Wskaźnikiem może być również kolor moczu. Mocz o intensywnej, ciemnej barwie może świadczyć o odwodnieniu, natomiast mocz zbliżony kolorem do koloru wody może świadczyć o przyjęciu zbyt dużej ilości płynów. Są to oczywiście szacunkowe metody do samodzielnego wykonania.
• Pamiętaj o bezwzględnym zakazie spożywania alkoholu.

Poniżej zebrane zostały najbardziej podstawowe wskazówki, o których warto pamiętać. Polecamy wydrukować je i powiesić w widocznym miejscu. Możesz wybrać kiedy chciałbyś wprowadzić w życie którąś ze wskazówek i odhaczać je na kartce aby widzieć postęp. Zachęcamy również aby dodać własne wskazówki i stopniowo je realizować.

POWODZENIA !

Autor: Elwira Gliwska